De wereldwijde strijd achter de "industriële vitaminen" van China

In de zomer van 2025 schudde een nieuwsbericht de wereldwijde toeleveringsketens: de export van zeldzame aardmetalen door China steeg in juli tot 5.994 ton, een stijging van 21% ten opzichte van een jaar eerder, en bereikte een recordhoogte sinds de invoering van exportcontroles eerder in het jaar. Achter dit cijfer schuilt de technologische rivaliteit tussen China, de VS, Japan en Europa, de snelle vooruitgang van de nieuwe energietransitie en de strategische verschuiving van China van 'grondstoffenexporteur' naar 'technologie-exporteur'.

1. Wie koopt de zeldzame aardmetalen van China? Japan leidt, de VS haast zich om voorraad aan te leggen

Japan is de onbetwiste topkoper van Chinese zeldzame aardmetalen. In de eerste helft van 2025 was Japan goed voor 58,3% van de Chinese import van zeldzame aardmetalen en -legeringen, wat betekent dat zes op de tien ton zeldzame aardmetalen naar Japan werden verscheept. Deze materialen worden gebruikt om motoren voor nieuwe energievoertuigen, verbindingen voor industriële robots en hoogwaardige sensoren te produceren, ter ondersteuning van de wereldwijde expansie van giganten als Toyota en Fanuc.

De VS is ook een belangrijke speler. Hoewel Californië mijnen voor zeldzame aardmetalen heeft, wordt 80% van het Amerikaanse concentraat van zeldzame aardmetalen naar China verscheept om te worden verwerkt tot magneten - vergelijkbaar met het sturen van tarwe naar China om te worden gemalen tot bloem en vervolgens terug te worden verscheept om brood te bakken. In juni 2025 steeg de export van Chinese zeldzame aardmagneeten naar de VS met 660% tot 353 ton. De directe oorzaak was de vrijgave van achterstallige orders nadat een Chinees-Amerikaans handelsakkoord was bereikt. Belangrijker nog, de 'respijtperiode' voor Amerikaanse tarieven op China zou in augustus aflopen, waardoor downstream bedrijven zich haastten om vroegtijdig voorraad aan te leggen om risico's te vermijden. Landen als Zuid-Korea en Vietnam versnelden ook de import, wat leidde tot een regionale koopwoede.

Nederland en de regio Taiwan van China fungeren meer als 'tussenpersonen'. Nederland verkoopt 26,4% van de geïmporteerde zeldzame aardverbindingen door aan Europese autofabrikanten, terwijl de regio Taiwan 16,6% van de zeldzame aardmetalen verwerkt tot precisie-elektronische componenten, die uiteindelijk terechtkomen bij techgiganten als Apple en Tesla. Deze 'China-Tussenpersoon-Eindgebruiker'-keten maakt zeldzame aardmetalen tot het 'onzichtbare levensbloed' van de wereldwijde toeleveringsketens.

2. Waarom de plotselinge stijging? Beleidsaanpassingen + stijgende vraag

In april 2025 legde China exportcontroles op voor zeven soorten middelzware en zware zeldzame aardmetalen, waaronder samarium en terbium, waardoor de export van magneten naar de VS in april-mei met 82% daalde. Maar slechts twee maanden later herstelde de export zich sterk. Deze ommekeer werd veroorzaakt door drie factoren:

Ten eerste, gerichte beleidsversoepeling. Het Chinese Ministerie van Handel versnelde in juni het goedkeuringsproces en gaf prioriteit aan licenties voor Europese autofabrikanten en Vietnamese verwerkingsfabrieken, terwijl het strenge beperkingen handhaafde voor Amerikaanse militair-industriële bedrijven. Zo hervatte de Duitse autofabrikant Volkswagen de productie na het veiligstellen van leveringen van zeldzame aardmagnetische materialen, terwijl de productie van Amerikaanse F-35 gevechtsvliegtuigen stagnatierisico's liep als gevolg van een tekort aan samarium-kobaltmagneten. Deze 'differentiatie strategie' verlicht de internationale druk en verstevigt tegelijkertijd de controle over kritieke Amerikaanse militaire leveringen.

Ten tweede, rigide vraag vanuit de wereldwijde nieuwe energietransitie. In 2025 overtrof de wereldwijde verkoop van nieuwe energievoertuigen de 30 miljoen, die elk 2-5 kg zeldzame aardmagneten vereisten. De installatiecapaciteit van windenergie groeide met 40% op jaarbasis, waarbij elke permanente magneetturbine één ton zeldzame aardoxiden verbruikte. Tachtig procent van de geëxporteerde lichte zeldzame aardmetalen (praseodymium, neodymium) van China vloeide rechtstreeks naar deze sectoren. Zoals een arbeider van de Bayan Obo-mijn in Binnen-Mongolië het verwoordde: 'We graven geen aarde; we graven de sleutels tot de toekomst.'

Ten derde, geopolitieke voorraadvorming. Nu de Amerikaanse tariefrespijtperiode ten einde liep, haastten bedrijven zich om vroegtijdig bestellingen te plaatsen om extra tarieven van 10%-25% te vermijden. Bedrijven als LG Chem uit Zuid-Korea en Sumitomo Electric uit Japan charterden zelfs vliegtuigen om zeldzame aardmetalen te vervoeren, uit angst de 'laatste bus' te missen. Deze paniekinkoop dreef de exportvolumes op korte termijn verder op.

3. De paradox van stijgend volume en dalende prijzen: China's strategische spel

Ondanks de stijgende exportvolumes daalden de prijzen van zeldzame aardmetalen. Van januari tot juli 2025 daalde de waarde van de Chinese export van zeldzame aardmetalen met 23,3% op jaarbasis, wat een paradox creëerde van 'stijgend volume maar dalende prijzen'. Dit weerspiegelt de strategische intenties van China:

Op de korte termijn zorgt China voor de stabiliteit van de wereldwijde toeleveringsketen door de export van zeldzame aardmetalen voor civiel gebruik te versoepelen. Europese autofabrikanten en Vietnamese verwerkingsfabrieken kunnen de productie handhaven en ontslagen voorkomen, waardoor de handelskritiek tegen China indirect wordt verminderd. Ondertussen blijft China de zeldzame aardmetalen voor militair gebruik (bijv. samarium-kobaltmagneten) streng controleren, om ervoor te zorgen dat strategische middelen niet tegen zijn belangen worden gebruikt.

Op de lange termijn schakelt China over van 'verkoop van ruwe erts' naar 'verkoop van technologie'. Bedrijven als Northern Rare Earth zijn niet langer tevreden met het exporteren van grondstoffen; in plaats daarvan exporteren ze rechtstreeks producten met toegevoegde waarde, zoals neodymium-magneetpoeder naar Europa en zeldzame aardkatalysatoren naar Japan. In 2024 groeide de winst van Northern Rare Earth uit export met hoge toegevoegde waarde met 40%, wat bewijst dat 'technologie-export' winstgevender is dan 'grondstoffenexport'. Zoals een overheidsrapport uit Baotou stelde: 'We zullen zeldzame aardmetalen Chinese technologie naar de wereld laten dragen.'

4. De zeldzame aardmetalen oorlog is nog lang niet voorbij: welke kaarten heeft China in handen?

Ondanks de recordexportvolumes verstevigt China zijn controle over zeldzame aardmetalen. Negentig procent van de wereldwijde raffinage van zeldzame aardmetalen is afhankelijk van Chinese technologie. Burgerlijke onrust in Myanmar verminderde de levering van middelzware en zware zeldzame aardmetalen met 70%, en het Amerikaanse bedrijf MP Materials stopte de export van concentraat van zeldzame aardmetalen naar China, waardoor binnenlandse bedrijven meer afhankelijk werden van lokale bronnen. Belangrijker nog, China is bezig met het opzetten van een termijnmarkt voor zeldzame aardmetalen, klaar om de prijsmacht te controleren, net zoals het doet met olie.

De exportstijging van zeldzame aardmetalen in 2025 is in wezen China's strategische 'vooruitgang door terugtrekking' in de wereldwijde toeleveringsketen. Wanneer Japanse autofabrikanten Chinese zeldzame aardmetalen gebruiken om motoren te bouwen en Amerikaanse raketten afhankelijk zijn van in China verwerkte magneten, is de uitkomst van deze stille oorlog al duidelijk.